De oeverzwaluw is de kleinste zwaluw van Nederland met een licht gevorkte staart. De bovendelen zijn bruin en de onderzijde wit, met een kenmerkende bruine borstband. De oeverzwaluw is een echte kolonievogel en leeft (vrijwel) altijd in groepen. Ze komen vooral voor in gebieden met groot open water of langs rivieren. Ze leven uitsluitend van vliegende insecten, die ze laag boven het water vangen. Tijdens de jacht zijn oeverzwaluwen vrij luidruchtig.
Geluidsfragment: Jarek Matusiak/Xeno-canto
Een nogal kieskeurige vogel
Oeverzwaluwen overwinteren in de West-Afrikaanse Sahel. Vanaf april arriveren ze in het Lauwersmeer. Een groot deel trekt verder noordwaarts tot in Noord Scandinavië en Rusland. Enige tientallen tot honderden (aantallen kunnen jaarlijks sterk wisselen) broeden in het Lauwersmeergebied.
Ze maken hun nesten in steile oevers van zand en leem, waar ze een nestgang graven tot wel een meter diep. Natuurlijke broedlocaties komen in het Lauwersmeer niet voor. Vandaar dat de mens op een aantal locaties in en rond het Lauwersmeer speciale broedwanden voor deze prachtige en beschermde vogels heeft aangelegd. Hierin kunnen de zwaluwen elk jaar een nest maken. Vervelend is wel dat oeverzwaluwen nogal kieskeurig zijn. Elk jaar willen ze weer een nieuwe gang graven, oude nesten worden geen twee keer gebruikt. Dit betekent dat de steile broedwanden elk jaar weer opnieuw door vrijwilligers worden afgestoken, zodat een maagdelijk nieuwe wand in het voorjaar klaar ligt voor de zwaluwen.
Oeverzwaluwen produceren normaal gesproken twee legsels per jaar. Maar ook voor de tweede leg wordt een nieuwe nestgang gegraven en meestal ook nog op een andere plek. Tussen juli en oktober verkassen de zwaluwen weer naar Afrika. In de winter valt voor zwaluwen bij ons niets te halen, omdat er geen vliegende insecten zijn.
Waar te zien?
In deze tijd van het jaar kun je overal in de buurt van het water oeverzwaluwen aantreffen. Meestal in gezelschap van de overige zwaluwsoorten in Nederland; de boerenzwaluw, huiszwaluw en gierzwaluw. Soms in groepen van vele honderden. Ze jagen dan laag boven het water op insecten. Hoewel de oeverzwaluw dus vrij algemeen is, moet je toch goed opletten om hem te zien. Van bovengenoemde soorten is hij de minst opvallende. Maar zie je grote groepen zwaluwen boven het meer, neem dan eens even de tijd om ze goed te observeren. Een goede kans dat je de oeverzwaluw er dan tussenuit pikt. En zie je er één, dan zie je er meestal opeens veel meer!
