Vogel van de maand: kleine zwaan

De kleine zwaan is een grote witte vogel met een geel-zwarte snavel. Hij lijkt sterk op de wilde zwaan, die ook geregeld in de winter het Lauwersmeer aandoet. De kleine zwaan is duidelijk kleiner en heeft minder geel op de snavel, dat niet in een punt uitloopt. Het geluid dat kleine zwanen maken is betoverend mooi! Hun melancholische getoeter is een prachtige aankondiging van de op handen zijnde winter.

Geluidsfragment: Richard Dunn – www.xeno-canto.org

Doortrekker en zeldzame wintergast

De kleine zwaan is in het Lauwersmeergebied vooral een doortrekker. Ze arriveren meestal in de tweede helft van oktober en blijven dan enkele dagen tot weken hangen, alvorens verder te trekken richting het midden en zuiden van Nederland. In strengere winters trekken grote aantallen door naar Groot Brittannië. Soms blijft een klein aantal langere tijd in het Lauwersmeergebied rondhangen. In februari-maart vertrekken ze naar de toendra’s van Noord Siberië om te broeden.

Voedsel

De kleine zwaan eet het liefst (water)planten, gras en oogstresten. Ze zijn dol op de wortelknolletjes van het schedefonteinkruid, dat overal in het ondiepe water van het Lauwersmeer groeit. Deze plant zit tot ongeveer twee meter diep in het meer en vormt in de herfst eiwitrijke mini ‘aardappeltjes’ in de bodem. Met hun grote zwemvliezen ‘wabbelen’ de zwanen deze knolletjes uit de bodem en dankzij hun lange hals kunnen ze deze daarna makkelijk onder water op happen. Vaak worden de voedselzoekende zwanen vergezeld door duikeenden, zoals tafeleend, kuifeend en brilduiker. Door de activiteiten van de zwanen worden, naast de knolletjes, ook insecten, slakjes en dergelijke op gewerveld. Zo pikken deze eenden mooi een hapje mee, dankzij de inspanningen van de zwanen. Raken de knolletjes op of zijn ze door hoog water op het Lauwersmeer onbereikbaar, dan schakelen de zwanen over op gras en oogstresten op het boerenland. Elke avond keren de zwanen dan terug naar het Lauwersmeer om op het water te slapen. Hier zijn ze veilig voor roofdieren, zoals de vos en marters.

Waar te zien?

Kleine zwanen zijn vrijwel overal in de ondiepe delen van het Lauwersmeer te zien. Kansrijke plekken zijn het Nieuwe Robbengat, de Vlinderbalg, het Jaap Deensgat en het Blikplaatgat (vanaf de kijkheuvel bij het Zomerhuisbos). Ga gewapend met verrekijker eens naar een van deze plekken en neem eens rustig de tijd om te genieten van de voedselzoekende zwanen. En geniet vooral van het prachtige geluid dat ze maken!