Ontstaan Lauwersmeer
Tot 1969 was de Lauwerszee onderdeel van de Waddenzee waar eb en vloed vrij spel hadden. Uit angst voor overstromingen na de Watersnoodramp in 1953, werd deze zeearm in 1969 van de Waddenzee afgesloten. De zoute Lauwerszee werd zoet Lauwersmeer. Deze afsluiting leidde in eerste instantie tot een doods gebied: alle zeedieren stierven en de enorme stank verspreidde zich vele kilometers rond het Lauwersmeer. Maar al vrij snel vestigden de eerste planten en dieren zich in dit nieuwe gebied. En met het verstrijken van de jaren nam het aantal (deels zeer zeldzame) soorten snel toe. Er ontstond een prachtig afwisselend landschap met vele bijzonder bewoners. In nog geen vijftig jaar heeft de natuur het Lauwersmeergebied omgevormd tot een prachtig en soortenrijk natuurgebied, dat sinds 2003 officieel Nationaal Park is.
Bijzondere planten en dieren
In Nationaal Park Lauwersmeer zijn rust en ruimte nog heel gewoon. Hier kun je nog genieten van echte stilte, je verbazen over die prachtige en altijd veranderende Hollandse wolken en je verwonderen over de enorme vogelrijkdom en kleurrijke plantengroei.
Het gebied kent een grote variatie aan landschappen: open water, uitgestrekte graslanden, wuivende rietvelden en beschutte bossen. Een deel van die bossen is aangeplant, maar op veel plekken zijn ook spontaan bossen van met name wilgen ontstaan. De bossen zijn relatief jong (minder dan 50 jaar oud), maar bieden al volop leefruimte voor tal van bijzondere planten en dieren.
De afwisseling in landschappen, in combinatie met de rust en ruimte, zorgt voor een ongekende vogelrijkdom. Ook kent het Nationaal Park Lauwersmeer een groot aantal uiterst zeldzame plantensoorten. Met name in het noordelijk deel van het gebied, waar de bodem uit voedselarm, kalkrijk zand bestaat, vind je bijzondere soorten. Zo komen er in het gebied maar liefst elf soorten orchideeën voor en is de in Nederland uiterst zeldzame parnassia hier heel gewoon. Zelf genieten van deze bloemenpracht? Loop dan in de periode mei tot september eens de orchideeënroute.
Grote grazers voorkomen verruiging
Kenmerkend voor Nationaal Park Lauwersmeer is het open en uitgestrekte landschap. Hier dankt het gebied zijn huidige hoge natuurwaarden aan. Maar de toekomst van deze bijzondere natuur is niet vanzelfsprekend. Het gebied heeft de neiging steeds verder vol te groeien met struiken en bomen. Dit zou uiteindelijk resulteren in één groot moerasbos, waarbij voor vele soorten die er nu voorkomen geen plaats meer is. En dat willen we graag voorkomen.
Om die reden heeft Staatsbosbeheer grote grazers uitgezet in de vorm van Schotse hooglanders en konikpaarden. Met deze ‘natuurlijke maaiers’ probeert Staatsbosbeheer de verdere verruiging en verbossing van het gebied tegen te gaan. Het mooie van deze dieren is dat ze zich jaarrond prima kunnen redden in het gebied. Alleen in heel strenge winters moeten ze wel eens bijgevoerd worden. Tijdens een bezoek aan met name de Kollumerwaard en de Zoutkamperplaat kun je deze vreedzame dieren tegen het lijf lopen. In de zomermaanden krijgen de konikpaarden en Schotse hooglanders versterking van paarden en vee van boeren uit de omgeving. Dit alles met als doel het afwisselende (half) open landschap te behouden.