Vogels van oud waterriet, zoals de roerdomp en de rietzanger, doen het niet goed in het Lauwersmeergebied. Daarom zijn in het Natura 2000-beheerplan maatregelen geformuleerd die het riet moeten verbeteren. Staatsbosbeheer is druk bezig met het uitvoeren deze maatregelen.
Proeven met begrazing
Het Lauwersmeer wordt deels onderhouden met behulp van vee: Konikpaarden en Schotse hooglandrunderen van Staatsbosbeheer, aangevuld met rundvee en paarden van boeren uit de buurt. Deze dieren houden het gebied open door bomen en struweel weg te grazen. Het nadeel van vee is, dat het vooral in het voorjaar ook graag riet eet. De jonge uitlopers van riet zijn suiker- en eiwitrijk en worden graag gegeten. Staatsbosbeheer moet daarom een balans zien te vinden tussen voldoende begrazing om bosontwikkeling af te remmen, maar niet zo veel paarden en koeien in het gebied dat het ten koste gaat van riet. Dit is een lastige balans. Momenteel maakt een begrazingsexpert een modelberekening om het begrazingsbeheer te verbeteren. De bevindingen van dit model worden in de praktijk getoetst door middel van begrazingsproeven: delen van het terrein zijn afgesloten voor vee, zodat we kunnen waarnemen wat er gebeurt met het riet. Herstelt het riet zich? En welke rietkwaliteit halen we dan? En: is dat voldoende voor herstel van rietvogels? Het is een nog lopend onderzoek, dus de uitkomsten zijn nog niet bekend. Langs de Zoutkamperril kun je de kleine hekwerkjes (‘exclosures’) zien staan waarmee het onderzoek wordt uitgevoerd.
Rietmaaien
Voor de kwaliteitsverbetering van het riet wordt ook riet gemaaid. Dat klinkt tegenstrijdig, maar het maaien van riet in de winter levert een kwaliteitsverbetering van het riet op, mits ook de laag dode rietbladeren van de bodem wordt verwijderd. Riet produceert veel afvallende dode bladeren, zogenaamd strooisel. Dit strooisel hoopt in de loop van jaren op in de rietvelden. Door de dikte van deze laag (soms tientallen centimeters) worden de wortels van het riet verstikt. De plant kan dan sterven, waardoor de rietbegroeiing verslechtert. Door in de winter te maaien en de strooisellaag weg te halen, wordt dit proces teruggedraaid. Zo kan het rietveld zich herstellen. Het riet wordt gemaaid in stukjes en beetjes, zodat er altijd voldoende biotoop voor de beschermde rietvogels overblijft. Deze winter gaan we maaien langs de Zoutkamperril en Dokkumerdiep en op de Middelplaat.
